De rechtbank in Amsterdam heeft geoordeeld dat Sywert van Lienden en zijn zakenpartners Bernd Damme en Camille van Gestel 20,7 miljoen euro moeten terugbetalen aan de Stichting Hulptroepen Alliantie (SHA). De rechter concludeerde dat zij als bestuurders niet in het belang van de stichting hebben gehandeld en zichzelf hebben verrijkt met de mondkapjesdeal tijdens de coronapandemie.
Belangen van de stichting geschaad
Volgens de rechtbank gaven Van Lienden en zijn partners voorrang aan hun eigen financiële gewin, ten koste van de vrijwilligersorganisatie. “Zij hebben hun persoonlijk belang om geld te verdienen aan de mondkapjesovereenkomsten zwaarder laten wegen dan het belang van de SHA,” aldus de rechter.
De Staat had eveneens aanspraak gemaakt op het geld, maar de rechter oordeelde dat het bedrag aan de stichting toebehoort. De SHA heeft aangegeven het geld te willen besteden aan goede doelen, waaronder de Stichting Long Covid.
Geen sprake van bedrog richting de Staat
De rechter oordeelde dat de Staat niet is bedrogen bij het sluiten van de mondkapjesdeal. Het ministerie van Volksgezondheid was ervan op de hoogte dat de overeenkomst met een commerciële bv werd gesloten. Daarnaast bleek uit het dossier niet dat de Staat zich bekommerde om de winst die leveranciers konden maken of waar deze terechtkwam.
Van Lienden reageerde via X op de uitspraak en benadrukte dat de rechter geen bedrog of misleiding richting het ministerie heeft vastgesteld. Hij liet weten nog te overwegen of hij in hoger beroep gaat.
Achtergrond: de mondkapjesdeal
Tijdens de coronapandemie in 2020 kampte Nederland met een tekort aan mondkapjes. Van Lienden presenteerde zich als iemand die zonder winstoogmerk mondkapjes kon regelen voor de zorg. Hij sloot een deal met de overheid: voor 100 miljoen euro zouden 40 miljoen mondkapjes uit China geleverd worden.
In werkelijkheid verliep de deal niet via de Stichting Hulptroepen Alliantie, maar via een commercieel bedrijf van Van Lienden en zijn partners, waarmee zij miljoenen winst maakten. Nadat dit bekend werd, werden Van Lienden en Damme uit de stichting gezet en stapte Van Gestel zelf op.
Slechts een klein deel van de bestelde mondkapjes werd daadwerkelijk gebruikt. De rest bleef opgeslagen of werd uiteindelijk afgekeurd.
Financiële afwikkeling nog niet rond
De 20,7 miljoen euro die nu moet worden terugbetaald, is een voorschot op de uiteindelijke schadevergoeding die de stichting eist. Een aparte procedure moet vaststellen hoeveel Van Lienden en zijn partners definitief moeten terugbetalen.
Hoewel de uitspraak een belangrijke stap is, betekent dit niet dat het geld direct vrijkomt voor de stichting. Er loopt nog een strafzaak tegen Van Lienden en zijn compagnons, waarbij het Openbaar Ministerie beslag heeft gelegd op de miljoenen. Dit beslag blijft voorlopig van kracht.
Oud-medewerkers van de stichting reageren positief op de uitspraak. “Het vonnis is een belangrijke mijlpaal in de strijd tegen de misstanden van Van Lienden, Damme en Van Gestel,” stellen hun advocaten.
